Trong cách mạng công nghiệp 4.0, công nghệ blockchains và những ứng dụng của nó đã và đang thay đổi hệ thống tài chính của chúng ta. Tuy nhiên, các tính chất của blockchain như phi tập trung và bất biến,.. không chỉ hữu ích trong các ứng dụng về tiền tệ như Bitcoin, ... mà còn trong nhiều lĩnh vực khác trong đó có quản trị. Công nghệ blockchain có thể cho phép vận hành một dạng tổ chức hoàn toàn mới, nơi mà mọi hoạt động được chạy hoàn toàn tự động mà không cần đến một bên điều hành trung tâm nào. Bài viết này sẽ cho các bạn một cái nhìn tổng quát về DAO.
Nội dung bài viết
1. DAO là gì?
DAO là viết tắt của từ Decentralized autonomous organizations (DAOs). Nó có nghĩa là Tổ chức quản trị độc lập phi tập trung.
Hiểu một cách đơn giản: DAO là một tổ chức, doanh nghiệp được quản trị bởi một cộng đồng thay vì tập trung vào một thành viên hoặc một nhóm nhỏ các thành viên. DAO được quản trị theo các quy tắc, điều lệ được lập trình sẵn và chỉ được thay đổi khi có các đề xuất được biểu quyết bởi cộng đồng thông qua công nghệ Blockchain để đảm báo tính minh bạch và an toàn.
2. Tại sao chúng ta cần DAO?
DAO là cách an toàn để một cộng đồng có thể cộng tác với nhau trên môi trường Internet bởi nó được quản trị thông qua các bộ quy tắc, điều lệ đã được lập trình sẵn và cơ sỡ dữ liệu các hoạt động được lưu trữ trên các blockchain vì vậy bất kỳ ai cũng có thể truy cập để kiểm chứng các thông tin bất kỳ lúc nào một cách minh bạch và dễ dàng.
DAO giúp giảm thiểu các công việc sử dụng sức người không cần thiết để tập trung vào các công việc đem lại các giá trị cao hơn cho cộng đồng. Đòng thời DAO giúp tăng khả năng hợp tác, điều phối các tổ chức trên quy mô toàn cầu với hàng nghìn, chục nghìn, trăm nghìn thành viên.
3. DAO hoạt động như thế nào?
DAO hoạt động dựa trên các quy tắc quản trị (Governance) được định nghĩa ngay từ đầu và được mã hõa thông qua các Smart Contracts (hợp đồng thông minh), hoặc một Blockchain platform (Bitcoin, Dash,...) Khi các Smart Contracts hoặc Blockchain này đi vào hoạt động thì không ai có thể thay đổi trừ khi được thông qua bởi một đợt bỏ phiểu của cộng đồng. Bất kỳ ai muốn thưc hiện các thay đổi về cách thức quản trị cần phải đề xuất để cộng đồng bỏ phiếu quyết định thông qua hay không.
Với việc này, bất kỳ những hành động nào mà không được định nghĩa sẵn trong quy tắc quản trị sẽ thất bại và không thể thực hiện được. Bất kỳ ai cũng có thể truy cập các quy tắc được định nghĩa và các hành động diễn ra của tổ chức một cách dễ dàng và minh bạch
4. So sánh giữa DAO và tổ chức truyền thống
DAO
- Thường phẳng và không phân cấp.
- Biểu quyết bởi các thành viên cho bất kỳ đề xuất thay đổi nào được thực hiện một cách tự động và công khai.
- Các hoạt động của DAO được diễn ra công khai và minh bạch.
Tổ chức truyền thống
- Thường được tổ chức phân cấp.
- Các thay đổi có thể được yêu cầu từ trên xuống hoặc có thể đưa ra biểu quyết, kết quả thường được quản lý riêng tư và không công khai.
- Các hoạt động của tổ chức thường là không công khai và dễ dàng bị thao túng.
5. Thành viên của DAO
Thành viên của các DAO được chia làm 2 nhóm chính:
- Token-based membership: Các thành viên của DAO tham gia quản trị bằng việc sở hữu Govenance Token của DAO. Các thành viên có được token thông qua nhận incentives token cho việc đóng góp xác thực giao dịch cho mạng lưới (Miner/Master Node/Validators) hoặc mua bán thông qua các sàn giao dịch và hưởng lợi từ việc giá token tăng lên.
- Share-based membership: Khác với Token-based các thành viên của Share-based membership sẽ góp vốn để nhận về phần share tương ứng với số vốn góp, các thành viên sẽ dùng share của mình để biểu quyết cho các quyết định của DAO. Đổi lại các thành viên sẽ nhận về equity, dividends của tổ chức và hưởng lợi từ hiệu quả kinh doanh của tổ chức đó. Với Share-based membership các thành viên tham gia thường cần có các điều kiện tương ứng với từng dự án và không thể mua share trên thị trường.
6. Phân loại DAO
Có những cách phân loại DAO như sau
Dựa theo cơ cấu thành viên (Membership Structure)
- Theo loại tiền tệ: Bitcoin, Dash, MakerDAO,
- Theo cổ phần: MolochDAO, The Lao, Metacartel,...
Dựa theo trường hợp được sử dụng
- Nền tảng Blockchain: Bitcoin, Dash,...
- Theo giao thức truyền thông: MakerDAO, Uniswap, AAVE, Compound, Synthetix,...
- Theo dự án: BadgerDAO, PieDAO, YAM Finance
- Theo nhà đầu tư - VC DAO: Rada, Stacker Ventures, Metacartel, The Lao
- Theo nhà sáng lập - Curator: Mirror, Zora (Rac), YGG,...
- Theo cộng đồng: PleasrDAO, Karma,...
- Theo Guilds: Raid Guild, Deep Work, Lex DAO,...
7. Công cụ hỗ trợ phát triển DAO
Để hệ sinh thái DAO được phát triển thì cần có các công cụ hỗ trợ việc xây dựng và triển khai các DAO được nhanh hơn, dưới đây là danh sách các công cụ được sử dụng để phát triển các DAO:
- DAO Frameworks: Aragon, Bravo (Compound), Colony, DAOstack, Snapshot,...
- Công cụ điều khiển: DAOHaus, Alchemy, Vocdoni,...
- Quản lý ngân sách: Parcel, Enzyme, Coordinape, Gnosis Safe, LLama,...
- Hỗ trợ hoạt động trong tổ chức: SquadDAO, Radicle, Rabbithole
- Các công cụ hỗ trợ khác: Boardroom, Tally
8. Câu hỏi liên quan
Xoay quanh chủ đề về DAO, dưới đây là một vài câu hỏi liên quan mà nhiều bạn thắc mắc:
Token quản trị là gì?
Token quản trị (Management token) là một loại mã truy cập hoặc chuỗi ký tự được sử dụng để xác thực và ủy quyền quyền hạn quản trị trong các hệ thống, ứng dụng hoặc dịch vụ. Nó thường được sử dụng để thực hiện các hoạt động quản trị như tạo, xóa, sửa đổi các tài nguyên, quản lý người dùng, cấu hình hệ thống, và các hoạt động quản trị khác.
Gnosis safe là gì?
Gnosis Safe là một ví điện tử mã nguồn mở và một nền tảng quản lý tài sản tiền điện tử được xây dựng trên blockchain Ethereum. Nó cung cấp một cách an toàn và tiện lợi để lưu trữ, quản lý và thực hiện các giao dịch với các tài sản tiền điện tử.
Decentralized là gì?
Decentralized (phi tập trung) là một thuật ngữ được sử dụng trong lĩnh vực công nghệ và tổ chức để chỉ một hệ thống, mạng, hoặc cơ cấu không phụ thuộc hoàn toàn vào một điểm tập trung duy nhất. Thay vào đó, nó phân tán quyền lực, quyết định, và kiểm soát đến các thành phần nhỏ hơn hoặc các bên tham gia khác nhau trong mạng hoặc hệ thống.
9. Tổng kết
Hệ sinh thái các DAO đang ngày càng phát triển và liên tục mở rộng và đã chuyển dịch từ các hình thái sơ khai đầu tiên sang nhiều loại mới.
Vẫn còn một số vấn đề cần phải giải quyết để hệ sinh thái DAO được thực sự hoàn thiện gắn liền với các vấn đề cốt lõi của công nghệ Blockchain: Vấn đề về bảo mật, hiệu năng và phí gas.
Nhìn chung DAO vẫn là một mô hình được kỳ vọng sẽ thay đổi cách thức vận hành của các tổ chức, doanh nghiệp truyền thống trong tương lai.
Vinno hy vọng rằng bài viết trên đây đã giúp bạn đọc có được một cái nhìn tổng quát về mô hình thú vị này.
Nguồn: FB Hieu Dao - GR RADA Blockchain Seed Investment Community
